Zamek w Czorsztynie

   Ruiny zamku czorsztyńskiego 1992 r. (przed uruchomieniem zapory wodnej)

   Ruiny zamku czorsztyńskiego 2009 r. (po uruchomieniu zapory wodnej)

Czorsztyn czyli Wronin

Najstarsze świadectwa pisane jakie można odnieść do grodu w Czorsztynie, pochodzą z pierwszych lat XIV wieku. Kronikarz Janko z Czarnkowa wymienia miejsca ufortyfikowane przez króla Kazimierza Wielkiego – wśród nich wymienia czorsztyńskie „castrum”

Natomiast wiadomości dokumentowe o zamku czorsztyńskim i zarządzającym nim urzędnikach królewskich pochodzą z 1381 r.
 

Istnieją jeszcze 2 rodzaje świadectw o Czorsztynie;
1. tradycje o najdawniejszych jego dziejach
2. wyniki prac archeologicznych prowadzone na wzgórzu zamkowym

W średniowieczu istniała legenda, utrwalona zresztą później przez Jana Długosza, która łączyła początki zamku czorsztyńskiego z rycerzem Piotrem Wydżgą herbu Janina, przesuwając początki zamku czorsztyńskiego na co najmniej I poł. XIII wieku. Był on ponoć panem zamków w Czorsztynie, Rytrze i Lemieszu. Legenda wzbudziła żywe zainteresowanie w nauce, ponieważ Wydżga był postacią historyczną, właścicielem Łącka i kasztelanem ziemi sądeckiej w I połowie XIII wieku. Do opowieści o Wydżdze dochodzą również późniejsze wzmianki, wg których zamek w Czorsztynie funkcjonował już XIII w. podczas najazdów tatarskich. Legendy więc cofają wprawdzie genezę grodu czorsztyńskiego przed lata 1300, ale nie wnoszą żadnych informacji odnośnie poznania właścicieli grodu.

Podczas badań archeologicznych na zamku czorsztyńskim odkryto fragmenty umocnień starszych niż mury Kazimierza Wielkiego. Datowanie tych fragmentów natrafiło jednak na pewne trudności. Nie natrafiono natomiast na żadne ślady dawnego osadnictwa na wzgórzach czorsztyńskich.
 

Zagadkowa jest jednak nazwa grodu Wronin, splatająca się z początkami zamku czorsztyńskiego. Wiadomość o „castrum Wronyn” podana jest jedynie przez dokument starosądeckich klarysek z 1320 r.. Ale akt ten przetrwał tylko w nienajlepiej zachowanej kopii z XV, dostępnej w zbiorach w Muzeum Czartoryskich w Krakowie. Były próby identyfikacji grodu Wronin z grodem czorsztyńskim, jak również próby jego lokalizacji poza wzgórzami czorsztyńskimi.

Nazwa Wronin-Wronina utrzymała się do dziś jako nazwa osobnego wzgórza, brak natomiast świadectw, że była kiedykolwiek używana w stosunku do góry zamkowej, zamku królewskiego.

Dziś Czorsztyn to jedno z najbardziej popularnych miejsc wypoczynkowych na pograniczu Pienin i Gorców.