Arcydzięgiel - przepisy

Napar przeciw skurczom lub nerwicy żołądka

3 dag korzenia arcydzięgla, 3 dag liści mięty pieprzowej oraz 2 łyżki mieszanki (korzeń tataraku, kminek, ziele tysiącznika – po 5 dag) zalewamy 500 ml wrzącej wody i gotujemy około 2 minut, a następnie po upływie 5 – 10 minut odcedzamy. Tak przygotowany napar pijemy rano przed posiłkiem i wieczorem bezpośrednio przed snem.

 

Napar z arcydzięgla

1 łyżkę suszonych korzeni, liści lub łodyg zalać 1 szklanką wrzątku. Pić po ¼ - 1/3 szklanki, 2 – 3 razy dziennie przed jedzeniem.

 

Napar z arcydzięgla

1 łyżkę korzenia arcydzięgla zalać 1,5 szklanki wrzącej wody i naparzać pod przykryciem 15 minut; odstawić na 10 minut i przecedzić. Pić po ¼ - 1/3 szklanki 2 – 3 razy dziennie na 30 minut przed jedzeniem jako środek pobudzający wydzielanie soków trawiennych, albo po posiłkach jako lek wiatropędny. Herbatka z korzenia arcydzięgla skutecznie likwiduje zgagę oraz działa leczniczo przy zapaleniu oskrzeli.

 

Napar przeciw skurczom lub nerwicy żołądka
3 dag korzenia arcydzięgla, 3 dag liści mięty pieprzowej oraz 2 łyżki mieszanki (korzeń tataraku, kminek, ziele tysiącznika - po 5 dag) zalać 500 ml wrzącej wody i gotować około 2 minut, a następnie po upływie 5 - 10 minut odcedzić. Tak przygotowany napar pijemy rano przed posiłkiem i wieczorem bezpośrednio przed snem.

 

Wywar z suszonych łodyg arcydzięgla

Sporządzić wywar z 50 g suszonych łodyg i 2 szklanek wody; wywar stosowany na niestrawności żołądkowe, zmęczenie i zatrzymanie wody w organizmie.

 

Inhalacja na katar

4-5 łyżek rozdrobnionego korzenia arcydzięgla zalać 2 litrami wrzątku, gotować przez 15 minut na małym ogniu. Pochylić głowę nad naczyniem (należy przy tym zamknąć oczy by ich nie podrażnić), przykryć ją ręcznikiem tak, by znalazł się pod nim również parujący płyn. Pod tym „namiotem” wdychać przez kilka minut parę. Oczyści to drogi oddechowe z nadmiaru śluzu.

 

Aromatyczna kąpiel

Ok. 200 g rozdrobnionego korzenia arcydzięgla zalać 2 ltrami wrzątku, odstawić na 20 minut, odcedzić i dodać napar do wody w wannie. Kąpiel rozgrzewa, uspokaja, łagodzi napięcie, działa lekko Nasennie.

 

Nalewka antygrzybiczna

100 g korzenia arcydzięgla zalać ½ szklanki spirytusu 70% i szczelnie zamknąć. Po 14 dniach odcedzić. Smarować nalewką chore miejsca kilka razy dziennie. Pomaga przy grzybicy i innych infekcjach skóry (np. przy świądzie) oraz przy wszawicy.

 

Oliwka antyreumatyczna

Wypełnić słój świeżymi rozdrobnionymi listkami, młodymi łodygami i rozdrobnionym korzeniem arcydzięgla do 2/3 wysokości, zalać wszystko do pełna oliwą z oliwek, szczelnie zamknąć i odstawić na 2 tygodnia w ciepłe, słoneczne miejsce. Następnie odcedzić, starannie odciskając zioła. Smarować oliwką obolałe miejsca w przypadku np. reumatyzmu i zapalenia korzonków nerwowych.

 

Odświeżająca herbatka

Dodać 5 ml lub 1 łyżeczkę suszonego ziela arcydzięgla, albo 15 ml lub 3 łyżeczki zmiażdżonych, świeżych liści do 1 szklanki gotującej wody. Chwilę macerować. Można dodać do smaku sok z cytryny lub miód.

 

Herbatka z kwiatów arcydzięgla

Kwiaty zebrane w połowie maja szybko ususzyć; używać do herbatek ziołowych

 

Herbatka żołądkowa

1 łyżkę rozdrobnionych korzeni arcydzięgla zalać szklanką wrzątku i parzyć pod przykryciem przez 15 minut. Pić ½ szklanki rano i po południu, przed posiłkiem na pobudzenie apetytu, a po posiłku – dla lepszego trawienia, jako środek wiatropędny i usuwający wzdęcia.

 

Dzięgielowa odtrutka

10 g korzeni arcydzięgla macerować przez kilka godzin w szklance letniej przegotowanej wody. Pić po szklance 3 x dziennie w przypadku zatrucia alkoholem lub nikotyną.

 

Likier leczniczy, pobudzający apetyt i wydzielanie soków żołądkowych oraz wzmacniający układ nerwowy
Po 5 dag - korzenia arcydzięgla, imbiru, ziela tysiącznika i skórki pomarańczowej zalewamy 300 ml alkoholu 70% na 48 godzin, a następnie przecedzamy. Do wyciągu dodajemy syrop sporządzony z 40 dag cukru oraz 500 ml wody, a następnie wlewamy do butelki o pojemności 1 litra i dopełniamy przegotowaną wodą.

 

Likier nasenny

Po 50 g korzenia arcydzięgla, imbiru i skórki pomarańczowej, ¼ ltr spirytusu 70%, ½ kg cukru,1/2 ltr wody.

Korzenne składniki zalać spirytusem w szklanym naczyniu i szczelnie zamknąć. Po dwóch dobach odcedzić przez bibułę filtracyjną (sączek do kawy) i wymieszać uzyskany płyn z syropem zrobionym z wody i cukru. Likier taki wzmacnia układ nerwowy, pomocniczo zalecany jest w leczeniu migreny. Kieliszek wypity przed pójściem do łóżka działa nasennie.

 

Arcydzięglowe wino lecznicze

40 g rozdrobnionego korzenia arcydzięgla, 20 g liści melisy, 3 – 5 g cynamonu. Zmieszać razem i zalać winem gronowym (3/4 litr). Macerować przez 21 dni. Odcedzić i zlać do kolorowych butelek. Używać raz dziennie po małym kieliszki przy różnych nerwicach, w zaburzeniach trawienia, wzdęciach i fermentacji w jelitach.

 

Odwar z korzenia arcydzięgla

60 g rozdrobnionego korzenia arcydzięgla, 200 ml wody; gotować pod przykryciem na wolnym ogniu przez godzinę.

Odwar może być stosowany w kuracjach odwykowych od narkotyków, po zatruciach alkoholem i nikotyną oraz przy wyczerpaniach pochorobowych. Odwar dodaje się do kąpieli. W celu regulacji cyklu miesiączkowego stosuje się odwar z 15 g korzenia gotowanego w 200 l wody i pije się go 2 razy dziennie.

 

Konserwa z arcydzięgla

- 250 g łodyg arcydzięgla

- 400 g organicznego cukru

- 100 ml wody

- 1 naczynie (terracotta terrine)

Pokroić łodygi na takie same długości i parować je w odrobinie wody w celu ich zmiękczenia. Wyciągnąć i obrać je zanim staną się ciemno zielone. Odsączyć i wysuszyć. Umieścić ugotowane łodygi w naczyniu. Zasyć cukrem (250 g). Trzymać przez około 3 dni. Następnie gotować miksturę przez kilka minut na dużym ogniu.

Odcedzić rośliny i syrop. Podgrzewać znów syrop z resztą cukru. Umieścić łodygi w syropie i gotować przez kilka minut. Odcedzić i wysuszyć w chłodnym miejscu. Umieścić w szklanym słoju z dala od słońca i używać jako dekoracja do ciasta, do kompotów lub jako środek pobudzający trawienie między posiłkami.

 

Kandyzowane łodyżki
- 600 g młodych pędów arcydzięgla

- 3 szklanki cukru

- szklanka wody

- łyżka soku z cytryny

- 1 do 2 łyżki cukru pudru.

Młode niezdrewniałe ogonki liściowe i pędy kwiatowe umyć,  delikatnie oskrobać (jak rabarbar) pokroić na niewielkie kawałki. Zagotować syrop z wody i cukru z dodatkiem soku z cytryny, wrzucić pokrojone łodygi, doprowadzić do wrzenia, zestawić z ognia, zostawić na noc; czynność te powtarzać prze 3 dni, czwartego dnia gotować łodygi na wolnym ogniu aż  większość wody wyparuje, wówczas łodygi wyjąć, rozłożyć na blasze, posypać cukrem pudrem i wysuszyć w lekko nagrzanym piekarniku.

Tak przygotowane „cukierki” służą do dekoracji tortów, kremów, aromatyzowania wielu ciast; a żute przy zapaleniu jamy ustnej lub dziąseł znakomicie pomagają w ich leczeniu.

 

Kandyzowane pałeczki z arcydzięgla

Puste łodygi pociąć na kawałki o długości 3 – 5 cm i zmieszać je z cukrem (mniej więcej w równych proporcjach). Umieszczamy w słoiku i dokładnie zakręcić. Powstaje z tego słodki i aromatyczne syrop, którym można słodzić herbatę przeciw kaszlowi (1 łyżeczka na filiżankę).

 

Arcydzięgiel kandyzowany

- 0,5 kg łodyg arcydzięgla

- 2,5 szklanki cukru

- 1 szklanka wody

Łodygi umyć i pokroić na kawałki ok. 7 cm. Gotować do miękkości w małej ilości wody.

Odcedzić, zdjąć skórkę i wyłożyć na płytki półmisek. Posypać cukrem, przykryć i zostawić na 2 dni. Przełożyć do garnka z wodą, doprowadzić do wrzenia ciągle mieszając. Gotować na wolnym ogniu aż cały syrop się wchłonie, a łodygi będą przezroczyste. Odsączyć i wystudzić.

Oprószyć łodygi cukrem tak aby powstała skorupka. Rozłożyć je na drucianej suszarce, aby równomiernie obeschły. Przechowywać bez dostępu powietrza.

 

Pasta ziołowa

- 1 szklanka liści arcydzięgla

- 1 szklanka młodych liści mięty

- 1 łyżka soku z cytryny

- ¼ łyżeczki skórki otartej z cytryny

- 2 do 3 łyżek gęstego majonezu

- 2 do 3 łyżek drobno posiekanych orzechów laskowych

Umyte i osuszone liście arcydzięgla i mięty zmiksować z orzechami, sokiem i skórką z cytryny, dokładnie wymieszać z majonezem, lekko schłodzić.

 

Likier  ze świeżych pędów i łodyżek liściowych
- 200 g pokrojonych młodych łodyg arcydzięgla

- po 0,5 l wódki i spirytusu

- kawałek kory cynamonu

- 10 goździków

- 1 szklanka świeżych liści melisy

- ćwierć łyżeczki otartej gałki muszkatołowej

- 2 szklanki cukru

- szklanka wody.
Dokładnie wymieszać wódkę ze spirytusem. Umyte i osuszone łodygi ułożyć w dużym słoju, zalać przygotowanym alkoholem, przykryć, zostawić na 2 tygodnie. Dodać umyte i osuszone liście melisy, startą gałkę muszkatołową, goździki i cynamon, potrząsnąć słojem, przykryć macerować ok.7-10 dni. Zagotować gęsty syrop z cukru i wody, przestudzić, wlać do słoja, dokładnie wymieszać, zostawić na 2-3 tygodnie, od czasu do czasu potrząsając słojem, po czym zlać, przecedzić przez gazę, rozlać do butelek, szczelnie zakorkować i najlepiej zapomnieć o nim na kilka miesięcy. Im dłużej stoi tym jest lepszy.

Likier z korzenia arcydzięgla.
- 100 g korzenia arcydzięgla

- 100 g świeżego korzenia imbiru

- 100 g drobniutko pokrojonej skórki pomarańczowej

- 2 szklanki spirytusu

- 500 g cukru

- 3 szklanki wody.

Drobno pokrojone korzenie arcydzięgla i imbiru oraz skórkę pomarańczową wrzucić do słoja, zalać spirytusem, szczelnie zamknąć, zostawić na 3-4 dni w ciepłym miejscu, od czasu od czasu potrząsać słojem. Po 4 dniach zlać, przefiltrować przez gazę. Zagotować syrop z cukru i wody, odszumować, zdjąć z ognia, do gorącego syropu wlewać stopniowo spirytus, stale mieszając, przykryć zostawić do ostygnięcia, po czym wlać do gąsiorka, zostawić na 8-10 dni, a gdy się wyklaruje delikatnie rozlać do butelek, zakorkować zostawić na kilka miesięcy.

 

Nalewka zdrowotna

- 100 g rozdrobnionego korzenia arcydzięgla

- 100 g spirytusu

Korzeń arcydzięgla zalać spirytusem, odstawić na 2 tygodnie. Następnie przefiltrować i wlać do ciemnej butelki. Zażywać 2 – 3 razy dziennie po 30 kropli na cukier lub wodę.

 

Nalewka dzięgielówka

- 100 g pokrojonego korzenia arcydzięgla

- 1 łyżeczka otartej skórki pomarańczowej

- kilka ziaren kardamonu

- 3 litry wódki 45%

Wszystkie składniki wrzucić do słoja, zalać wódką, szczelnie zakryć. Zostawić w ciepłym miejscu na 8 – 10 dni, przefiltrować, rozlać do butelek i odstawić na kilka miesięcy.

Konfitura z arcydzięgla
- 1 kg młodych niezdrewniałych pędów kwiatowych i ogonków liściowych

-  sok i otarta skórka z  1 cytryny

-  szczypta soli

-  5 litrów wody

-  1 kg cukru

-  3/4 szklanki wody.
Zagotować wodę z sokiem, otartą skórką z cytryny i szczyptą soli. Młode pędy i ogonki liściowe arcydzięgla pokroić na niewielkie kawałki, wrzucić do wrzątku zdjąć z ognia zostawić na 24 godziny, po czym osączyć, wypłukać., osuszyć. Zagotować gęsty syrop z cukru i wody, wrzucić osuszony arcydzięgiel, doprowadzić do wrzenia, zdjąć z ognia. Czynność gotowania powtarzać przez kilka dni - w sumie arcydzięgiel powinien smażyć się ok. 20-25 minut, aż stanie się przezroczysty, ale zachowa zielono-seledynowy kolor. Po ostatnim smażeniu gorącą konfiturę rozkładać do wyparzonych słoiczków, szczelnie zakryć, pasteryzować pod kocem.

Zebrał i opracował

Andrzej Mikołajewicz