Zioła - wrotycz pospolity

Inne polskie nazwy;

mlecznia, mlecznica, piżmo, wrotycz swojski

 

Roślina; lecznicza, ozdobna.

 

niem.                Rainfarn

ang.                 tansy

fr.                    Tanaisie commune

ros.                  Пижма обыкновенная

 

Pochodzenie;

Europa i rejony Azji o umiarkowanym klimacie. Zawleczony został też do krajów arktycznych i Ameryki Północnej. Pierwotnie roślina ta występowała najprawdopodobniej w basenie Morza Śródziemnego. W średniowieczu została sprowadzona do nas przez zakonników do przyklasztornych ogrodów, gdzie zaaklimatyzowała się i zdziczała.

 

Gatunki i odmiany.;

Naukowcy podają, że istnieje duża liczba chemicznych ras w obrębie gatunku wrotycz pospolity, która uwiecznia swój własny, zróżnicowany skład olejku tak, jak inne rośliny - np. kwiaty uwieczniają swój kolor. Znanych jest 10 ras chemicznych wrotyczu różniących się składem frakcji olejku eterycznego, w których najczęstszym komponentem jest kamfora.

Liczne odmiany ozdobne, np. De Candolle o podwójnie pierzastodzielnych liściach.

 

Gatunki występujące w Polsce;

- wrotycz alpejski Tanacetum alpinum  (złocień alpejski)

- wrotycz baldachogroniasty Tanacetum corymbosum (złocień baldachogroniasty)

- wrotycz maruna Tanacetum parthenium (złocień maruna)

- wrotycz pospolity Tanacetum vulgare

- wrotycz wielkolistny Tanacetum macrophyllum – gatunek uprawiany

- Tanacetum balsamita – gatunek uprawiany

- Tanacetum parthenifolium (gatunek obcego pochodzenia, zawleczony przypadkowo)

 

 

Charakterystyka rośliny (wrotycz pospolity);

Rodzina;          astrowate

Łodyga;           sztywna, czterokanciasta, do 1,5 m wysokości

Korzeń;           krótkie kłącza

Liście;             pierzastosieczne, listki podłużnie lancetowate

Kwiaty;            koszyczki kwiatowe zebrane  w gęsty, baldachokształtny kwiatostan, kwiaty

                       żółte, miseczkowate; kwitnie VII – IX

Owoc;              niełupka pięciożeberkowa

 

Cała roślina silnie pachnie (zapach przypominający kamforę). Posiada gorzki smak.

 

Uprawa i zbiór;

 

Zioło rośnie w umiarkowanych strefach półkuli północnej; w bliskiej odległości od wody,  wzdłuż poboczy, na otwartych przestrzeniach.

Rozmnażanie; z nasion lub podziału korzeni. Rozrasta się w duże kępy za pomocą krótkich kłączy.

 

Cała roślina jest toksyczna, w większych ilościach trująca.

 

Surowiec zielarski i leczniczy;

- kwiat / koszyczek, ziele, liść, owoc

- ziele i liście zbiera się przed, i podczas kwitnienia

- kwiaty zbiera się w okresie VII –  IX

- owoce zbiera się w czasie dojrzewania

 

Surowce należy suszyć w ciemnym miejscu, gdzie temperatura nie przekracza 30 - 350 C.

Koszyczki kwiatowe trudno wysychają, a suszone zbyt długo czernieją.

 

Składniki;

Skład chemiczny wrotyczu uwarunkowany jest przez genetyczną budowę rośliny i wykazuje dużą zmienność.

 

c.d.n.