zioła - Zółtlica drobnokwiatowa

 

Galinsoga parviflora

  

 

Inne polskie nazwy;

ognicha, żółtliczka

 

niem. Knopfkraut;

w rodzinnych stronach nazywana; guasca

 

Roślina przyprawowa, lecznicza.

 

Pochodzenie;

Roślina pochodząca z Ameryki Środkowej i Południowej (Andy), wprowadzona do ogrodów botanicznych w 1794 r.  W Polce po raz pierwszy zaobserwowano ją na północy kraju w 1807 roku, a w 1859 r. w Krakowie. Obecnie występuje u nas na całym obszarze, jako uporczywy chwast. Przypomina rodzimy uczep trójlistkowy.

 

Odmiany.;

Żółtlica owłosiona; szersze liście, bardziej owłosione, większe kwiaty języczkowe.

Według dostępnej literatury rodzaj Galinsoga liczy 3 – 13 gatunków.
 

Charakterystyka rośliny;

Rodzina;          astrowate.

Łodyga;            wysokość 20 – 60 cm, w górnej części dość mocno rozgałęziona, pędy słabo    gruczołkowato owłosione; odłamane części rośliny potrafią się ukorzenić, wytworzyć nową roślinę i wydać nasiona.

Korzeń;            krótki, palowy, mało rozgałęziony.

Liście;              naprzeciwległe, pojedyncze, krótkoogonkowe, zaostrzone na szczycie, na brzegach ząbkowane; najniższe liście mają romboidalny kształt, środkowe są jajowate, na szczycie łodygi lancetowato wydłużone.

Kwiaty;            drobne kwiatostany typu koszyczek z drobnymi białymi języczkowymi kwiatkami i żółtymi rurkowatymi; kwitnie VI – X.

Owoc;              jeden osobnik tej rośliny może wyprodukować do 300.000 drobniutkich owoców – niełupek.

 

Uprawa i zbiór;

Roślina azotolubna. Rośnie najliczniej na żyznej glebie ogrodowej, ale może występować także na przydrożach, ulicach, śmietniskach, zarówno w cieniu jak i miejscach nasłonecznionych. W uprawach jest trudnym do zwalczenia chwastem. Żółtlica rośnie bardzo szybko, zakwita już w cztery tygodnie od wykiełkowania. W ciągu roku może wydać dwa lub trzy pokolenia. Nasiona są bardzo małe, lekkie i odporne, wiatr i woda szybko je roznoszą. Mogą one przetrwać w glebie nawet kilka lat nie tracąc zdolności kiełkowania. Do skiełkowania nasiona potrzebują temperatury gleby ok. 12-150 C.

Chwast silnie transpiruje i zubaża glebę w wodę.

 

Surowiec zielarski i leczniczy;

- całe ziele świeże i suszone zebrane przez kwitnieniem i w okresie kwitnienia, suszone do 400 C w ciemnym miejscu.

 

Składniki;

- proteiny, sole mineralne (K, Fe, Si, Ca, P, Na, Cu, Zn, Mg), bioflawonoidy, garbniki, przeciwzakrzepowe kumarynowce i poliacetyleny, cholinę, kwasy fenolowe (kawowy, chlorogenowy, galusowy, ursolowy, protokatechowy), laktony, olejek eteryczny, wiele witamin (C, tiamina, ryboflawina, niacyna, karoten) i prowitamin, śluzy, saponiny;

- aglikony flawonowe; apigenina, luteolina oraz ich glukozydy; apigetryna, cynarozyd

- flawonony; galinsozyd A, galinsozyd B, 7,3’,4’-trihydroksyflawanon,taksyfolina

- flawonole; kwercymetryna, izokwercytryna, kwercetagetryna  

- estry aromatyczne; galinosoat A, galinosoat B, galinosoat C

  

 

Właściwości;

 

Działanie;

- moczopędne, mlekopędne, żółciopędne, odtruwające i detoksykujące, przeciwzapalne, przeciwalergiczne, przyspiesza gojenie ran, reguluje przemianę materii i wypróżnienia, ochronne na miąższ wątroby i pobudza regenerację tkanek, działa korzystnie na wątrobę przy wirusowym zapaleniu oraz po zatruciach, wywiera wpływ immunostymulujący i przeciwwysiękowy, podnosi wilgotność i elastyczność skóry, wzmacnia włosy (odżywczo i przeciwzapalnie na cebulki włosowe)

- wyciągi z żółtlicy zastosowane na skórę działają przeciwzapalnie i przeciwdrobnoustrojowo, pobudzają naskórnikowanie i ziarninowanie; aktywują procesy odnowy i odtruwania skóry, podnoszą wilgotność i elastyczność skóry

- napar żółtlicy leczy poparzenia pokrzywą

- sok z żółtlicy wspomaga koagulację krwi i zabliźnianie świeżych ran.

 

Stosowanie;

- na laktację; napar do picia

- środek przeciwszkorbutowy; napar do picia

- na poparzenia pokrzywą; napar

- gojenie ran; sok z ziela

- choroby metaboliczne i skórne

- stany ozdrowieńcze

- złe samopoczucie

- choroby zakaźne

* Ze świeżego ziela można sporządzić maść na maśle kozim (prze ucieranie) skuteczną w
  leczeniu trudno gojących się ran, owrzodzeń, oparzeń, wyprysków, suchego zapalenia skóry. Przed utarciem ziele najlepiej skropić alkoholem i gliceryną.

Ze świeżego i umytego ziela warto sporządzić macerat, zioło miód, sok i intrakt.

* Doskonałe do leczenia ran, atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, oparzeń, eczema i
   owrzodzeń jest utarte świeże ziele z olejem lnianym i tranem 1:1.

* wyciąg z żółtlicy w formie śmietanki, toniku, kremu, oleju można stosować do
   pielęgnowania cery suchej, naczyńkowej, rumieniowej, zaskórnikowej, z przebarwieniami i
   wysiękami, łuszczycowej i alergicznej.

 

Wskazania;

- głównie choroby metaboliczne i skórne

- zatrucia

- nieżyt przewodu pokarmowego

- stany ozdrowieńcze, osłabienia, złe samopoczucie

- choroby zakaźne

 

Olejek ;

-

Przeciwwskazania;

- brak

 

Zastosowanie w gospodarstwie domowym;

 

Kuchnia;

- młode listki lub same pędy można spożywać w formie sałatek z oliwą oraz przyrządzać po zmieleniu jak szpinak

- w ojczystych stronach ceniona jako przyprawa w stanie świeżym i suszonym

- może być alternatywą herbaty, ale pozbawiona jest działania pobudzającego ośrodkowy układ nerwowy

 

Kosmetyka;

- okłady na oczy (cienie i worki, stany zapalne, zakażenia bakteryjne spojówek i powiek); stosować na oczy okłady z naparu

- pielęgnacja skóry suchej, naczyńkowej, rumieniowej, z przebarwieniami i wysiękami, łuszczycowej i alergicznej; stosować wyciągi żółtlicy w formie śmietanki, toniku, kremu lub oleju

 

Ogród:

- uciążliwy chwast

 

Weterynaria;

-

 

Inne;

W medycynie ludowej  świeże, zmiażdżone ziele stosuje się przy różnych chorobach skóry, wypryskach i egzemach, przykłada się je w postaci okładów co drugi dzień przez tydzień. Możne również stosować okłady z wyciśniętego soku ze świeżej rośliny. Do przemywania ran i wyprysków używa się naparu z suszonego ziela.

 

Ciekawe;

- jest doskonałym wskaźnikiem jesiennych przymrozków, jej liście marzną dokładnie w temp. 00 C, a szczytowe w temp. -1 do 1,50 C

- dzięki dużej zawartości białka może być używana jako zielona pasza

- żółtlicę bardzo lubią króliki

 

Zebrał i opracował
Andrzej Mikołajewicz